Ammoniakreview | Column

Een laatste kritische reflectie op een kleine drie jaar werken ‘in de gasfase’ van ammoniak

Door Jaap Hanekamp, 26 juni 2017

Matt Briggs, Marcel Crok en ondergetekende hebben de afgelopen drie jaar hard gewerkt aan zowel een rapport als een wetenschappelijk artikel over ammoniak. In dat proces kwam ook de wijze waarop de Nederlandse onderzoekswereld wetenschappelijke resultaten produceert en wereldkundig maakt naar boven. Dat leverde interessant materiaal op; voer voor historici. We gaan hier niet onze onderzoeksresultaten herhalen. Die zijn gevoeglijk bekend.

De publicatie is nu officieel door Soil Use and Management gepubliceerd in haar juni uitgave. De link hieronder verwijst naar de vindplaats op de Wiley website. Ons verhaal heeft de zogenaamde collegiale toetsing (peer-review) glansrijk doorstaan en alle kritiek die we in ons rapport hebben geuit is overeind gebleven.

Met het verschijnen van de zogenaamde “early view” publicatie op 6 juni jl. was iets boeiends waar te nemen, vooral door de afwezigheid daarvan. Werd er eerst driftig getwitterd vanuit de WUR voor, tijdens en na onze publicatie van het Nederlandse rapport, nu bleef het angstvallig stil. En dat bevreemdt. Laat ik nog eens de “WUR-rebuttel” van 27 januari jl. citeren:

“WUR heeft in vele proeven gemeten hoeveel stikstof verloren gaat als mest niet in de grond wordt ingewerkt. Dat verlies is inderdaad aanzienlijk, zo blijkt uit opbrengstproeven van WUR: gewassen brengen minder op als mest niet in de grond wordt ingewerkt. Dat negatieve opbrengsteffect kwam goed overeen met wat je kunt verwachten op basis van de metingen van de ammoniakemissie. De resultaten van deze proeven zijn via peer-review beoordeeld en gepubliceerd door het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Soil Use and Management (Huijsmans et al., 2015).”

Dus: Soil Use and Management is een gerenommeerd wetenschappelijk tijdschrift (dat zal ongetwijfeld waar zijn) en daarmee is het artikel van Huijsmans et al. deelgenoot van diezelfde faam. Alles van het onderzoek van Huijsmans et al. is dus dik in orde. De logica van de WUR volgend deelt ons net gepubliceerde SUM-artikel dus in diezelfde faam als Huijsmans et al. Boeiend!

Hier komt een denkfout boven tafel die vrijwel iedereen heeft gemist in dit debat. Want, als een wetenschappelijk stuk peer-reviewed gepubliceerd wordt, is het dan waar, of boven elke twijfel verheven? De schrijvers van de kritiek geuit op 27 januari jl. (ik ken hun namen niet) denken van wel. Althans, die suggestie wordt gewekt in bovenstaand citaat, temeer ook omdat op dat moment ons artikel nog in de reviewronde zat van Soil Use and Management en nog onder de radar “vloog”. Ergo: met onze SUM-publicatie is het debat afgelopen. Wij staan op gelijke hoogte, hebben dezelfde medaille, dezelfde sticker, dezelfde gouden wikkel (verzin het maar) en hebben dus net zo gelijk als Huijsmans et al.

U voelt het al, ik kraam hier onzin uit. Maar strikt genomen is dit de drogreden die de WUR impliciet onderschrijft: als het peer-reviewed gepubliceerd is, dan …. Een treurige stand van zaken. Het wetenschappelijke debat staat of valt met de kwaliteit van de inhoud, niet met de verkregen sticker van goedkeuring van wie dan ook. Wij staan achter zowel ons Nederlandse rapport als onze Engelstalige wetenschappelijke publicatie. Peer-review is niet waarde-loos, integendeel; maar het kan nooit een argument zijn om kwaliteit van inhoud voetstoots aan te nemen. Specifiek: de nu roemruchte tabel 1 van het Huijsmans et al. artikel is nooit collegiaal getoetst. De data zijn nooit overhandigd aan het tijdschrift (moet eigenlijk wel); immers, ze zijn er niet meer. De WUR neemt hier dus een loopje met de waarheid en verschuilt zich achter peer-review.

De stilte van nu zegt genoeg. Wedden op de vermeende faam van peer-review heeft verkeerd uitgepakt. Het vervolg? RIVM en WUR zullen een zogenaamde “letter to the editor” met de bekende kritiek produceren die over misschien pas een paar maanden zal worden gepubliceerd. Laten we van “hun nood” een deugd maken: een gezamenlijke hoor en wederhoor voor Soil Use and Management in één verhaal samengebracht waarin de inhoud spreekt. Zoals het hoort. Met deze strategie ben ik zeer bekend en wordt veel toegepast in de wetenschapsfilosofie.

Twee voorspellingen. De kritiek die straks zal worden geuit zal een herhaling van zetten zijn waarin ons commentaar op de eerste ronde van kritiek van de WUR en het RIVM wordt genegeerd. En, een gezamenlijk artikel zal er niet komen. Waarom? Beide instituties, althans onderdelen daarvan, zijn nauwelijks bekend met het wetenschappelijk discours. Rapporten en studies worden geproduceerd zonder dat er ooit iemand kritisch (als in kritisch) naar kijkt. Maar, “peer-review!” zal het commentaar hierop zijn. Wat iedere onderzoeker die iets gepubliceerd heeft echter weet is dat “peer-review” in niet weinig gevallen een eufemisme is voor “pal-review”. Je wetenschappelijke vrinden –die wij in dit discours helemaal niet hebben!- beoordelen je werk goedgunstig en op voorhand niet al te kritisch, en snel klaar. (Ons artikel werd op 12 september 2016 ingeleverd en op 3 mei 2017 geaccepteerd na een terecht scherpe review; Huijsmans et al. werd op 5 juni 2015 ingeleverd en op 21 juni 2015 geaccepteerd!!) Dat is een waarheid als een koe die de meesten liever verzwijgen. Wetenschappers zijn net echte mensen.

Link: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/sum.12354/full

V-focus Nieuwsbrief

Nieuwsbrief Wil je ook de nieuwsbrief ontvangen en op de hoogte blijven?