Op dit moment is er veel onzeker over de toekomst van de landbouw. In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over landbouw en landgebruik in 2030 waarbij ook al verder gekeken wordt naar 2050. Wageningen Universiteit deed onderzoek naar vier ontwikkelingsrichtingen voor de Nederlandse landbouw in 2050.
De vier potentiële ontwikkelrichtingen verschillen op productiegerichte of natuurinclusieve bedrijfsvoering en bij de klimaat- en milieudoelen wordt onderscheid gemaakt in voorgenomen doelen versus strikte doelen.
Huidige veestapel gehandhaafd
Het eerste scenario is redelijk gelijk aan de huidige situatie, maar door een aantal maatregelen kan aan de milieubeleidsdoelen worden voldaan. Dit is het enige scenario waarbij de huidige veestapel kan worden gehandhaafd. Wel neemt de hoeveelheid grasland toe en neemt het areaal akkerbouw af vanwege de grondgebondenheidseisen in de melkveehouderij. In elk scenario neemt het areaal akkerbouw af omdat deze ruimte zoals in dit scenario nodig is voor grasland of bij de meer natuurinclusieve scenario’s voor bos. De meeste koeien hebben weidegang net zoals nu. Er wordt gefokt op minder methaanuitstoot en door methaan boven de ligboxen af te zuigen en methaanreducerende voeradditieven te gebruiken neemt de methaanuitstoot van de veehouderij af.
Natuur inclusieve landbouw
Het tweede scenario richt zich in de veehouderij op minder externe inputs. De koeien krijgen een gras gedomineerd rantsoen en het areaal mais neemt af. Ook vindt er een beperkte krimp van 6 procent plaats op de veestapel. In dit scenario hebben koeien volop weidegang en hebben varkens en kippen toegang tot een uitloop. De akkerbouw heeft een extensievere rotatie met meer granen en minder aardappelen en suikerbieten. Ook gaat de akkerbouw inzetten op strokenteelt wat de biodiversiteit ten goede komt. Tot slot is in dit scenario aandacht voor het veenweidegebied dat grotendeels extensief beheerd wordt en 10 procent wordt omgevormd naar moeras of breekbos.
Hoge producties bij netto nul emissie
In het derde scenario zijn de striktere klimaatdoelen limiterend. De focus ligt op het verhogen van de productie per dier om de emissies zoveel mogelijk te reduceren. Dieren worden zoveel mogelijk binnen gehouden zodat emissies kunnen worden afgevangen met luchtwassers. Ook in de akkerbouw vindt intensivering plaats, het bouwplan bestaat voor een groot deel uit aardappels en suikerbieten. Het areaal bos wordt sterk uitgebreid en dertig procent van het veenweidegebied wordt omgezet naar moeras of breekbos. Dit is nodig om aan de striktere klimaatdoelstelling van netto nul emissie binnen Nederland in 2050 te voldoen. Natuur en landbouw zijn in dit scenario niet geïntegreerd.
Extensieve landbouw
Het vierde en daarmee laatste scenario dat Wageningen Universiteit heeft opgesteld is gericht op natuur inclusieve landbouw maar voldoet ook aan het klimaatdoel van netto nul emissies binnen Nederland.Omdat er minder maatregelen beschikbaar zijn om emissies te beperken, moet de veestapel maar liefst 42 procent afnemen en moet het areaal bos verdubbelen met 380 duizend hectare. Anders dan in het voorgaande scenario gaat het vee nu wel naar buiten en worden alleen natuurlijke methaan-reducerende additieven gevoerd om de methaan uitstoot te beperken. De akkerbouw maakt gebruik van een extensieve rotatie en zet strokenteelt en agroforestry in. Door de lagere productiviteit en het gebruik van stikstofbinding is veel minder kunstmest nodig.
Economische effecten
Alle scenario’s hebben sterke effecten op de netto handel en zelfvoorzieningsgraad van verschillende landbouwproducten. Nederland zal minder gaan exporteren. Dit zal deels worden opgevangen door andere Europese lidstaten maar de veranderingen in Nederland zullen zeker merkbaar zijn. De effecten op de kosten en opbrengsten in landbouw hangen sterk af van stimulering en beloning vanuit overheden, het bedrijfsleven en consumenten. De indicatieve berekening uit het rapport laten zien dat de toegevoegd waarde van landbouw met maximaal 36 procent zal dalen, dit is vooral te zien als wordt voldaan aan het netto nul emissie klimaatdoel. Het is niet de bedoeling dat naar aanleiding van deze scenario’s de overheid of boeren van Nederland een keuze maken voor een bepaald scenario. Het onderzoek geeft aanknopingspunten zodat er een goed onderbouwde discussie kan plaatsvinden.
Lees hier meer over de vier scenarios
Bron: Wageningen Universiteit
